آیه 95 سوره مریم

وَ كُلُّهُمْ آتِيهِ يَوْمَ الْقِيامَةِ فَرْداً (95)

وَ كُلُّهُمْ آتِيهِ يَوْمَ الْقِيامَةِ: و همه ايشان آيندگانند به محضر الهى روز قيامت و محشر، فردا، در حالتى كه تنها باشد بى‌يار و ياورى، و هيچكس مالك امر نباشد در اين روز غير از حق سبحانه و تعالى؛ پس هيچ شيئى از مخلوقات، مجانس الهى نيست تا او را ولد خود گيرد، و هيچ چيز مناسب او نبود تا او را شريك گرداند.

تبصره: شخص عاقل و عاقبت‌انديش البته تفكر نمايد چنين روزى را كه تنها براى محاسبه و جزاى اعمال در محضر عدل الهى حاضر آيد بدون ناصر و ياورى، و اين فكر او را بر اين دارد كه تا وقت باقى است فرصت را غنيمت شمرد و از سرمايه عمر در تجارت آخرت توشه‌اى به اعمال صالحه و اعتقادات صحيحه بدست آرد.

جلد 8 - صفحه 231

امالى صدوق- قيس بن عاصم گويد: با جماعتى خدمت حضرت نبوى صلّى اللّه عليه و آله وارد شديم، به من فرمود: غسل كن به آب سدر. غسل نمودم، برگشتم، گفتم: يا رسول اللّه ما را موعظه فرما كه فايده بريم به آن. فقال يا قيس انّ مع العزّ ذلّ و انّ مع الحيوة الموت و انّ مع الدّنيا الاخرة و انّ لكلّ شي‌ء حسيبا و على كلّ شي‌ء رقيبا و انّ لكلّ حسنه ثوابا و لكلّ سيّئة عقابا و انّه لا بدّ لك يا قيس من قرين يدفن معك و هو حىّ و تدفن معه و انت ميّت فان كان كريما اكرمك و ان كان لئيما اسلمك ثمّ لا تدفن الّا معه و لا يدفن الّا معك فلا تجعله الّا صالحا لأنّه اذا كان صالحا لا يؤنسك الّا هو و ان كان فاحشا لا يوحّشك الّا هو.

فرمود: اى قيس، بدرستى كه با عزت، ذلت؛ و با زندگى، مردن؛ و با دنيا، آخرتى است. و بدرستى كه براى هر چيزى حساب كننده و بر هر چيزى نگهبانى است. بدرستى كه براى هر نيكى، ثوابى و براى هر بدى، عقابى است. و بدرستى كه ناچار براى تو قرينى دفن شود و آن زنده، و دفن شوى با او و تو مرده‌اى. پس اگر كريم باشد، تو را اكرام كند و اگر لئيم باشد، تسليم تو و دفن نشود مگر با تو. پس قرار نده قرين خود را مگر صالح، زيرا اگر صالح باشد انس نگيرد مگر با تو، و اگر بد باشد به وحشت نياندازد تو را مگر او «1». و عاقل هشيار را همين موعظه كافى است.

إِنْ كُلُّ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إِلاَّ آتِي الرَّحْمنِ عَبْداً (93) لَقَدْ أَحْصاهُمْ وَ عَدَّهُمْ عَدًّا (94) وَ كُلُّهُمْ آتِيهِ يَوْمَ الْقِيامَةِ فَرْداً (95) إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا (96) فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِينَ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا (97)

وَ كَمْ أَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ هَلْ تُحِسُّ مِنْهُمْ مِنْ أَحَدٍ أَوْ تَسْمَعُ لَهُمْ رِكْزاً (98)

ترجمه‌

نيست هر كس در آسمانها و زمين است مگر آنكه آينده باشد نزد خداوند بخشنده بنده وار

همانا بتحقيق احاطه نمود بر آنها و شمردشان شمردنى‌

و تمام آنها آينده‌اند نزد او روز قيامت منفرد

همانا آنانكه ايمان آوردند و بجا آوردند كارهاى شايسته را زود باشد كه قرار دهد براى ايشان خداوند بخشنده دوستى را

پس جز اين نيست كه آسان كرديم آنرا بزبان تو تا مژده دهى بآن پرهيز كاران را و بيم دهى بآن گروهى را كه دشمنان شديد عداوتند

و چه بسيار هلاك كرديم پيش از آنها از اهالى اعصار آيا مى‌بينى از آنها احديرا يا ميشنوى از ايشان صوت آهسته‌اى.

تفسير

نيست هيچ كس از كسانيكه در آسمان و زمين هستند از ملائكه و جن و انس و ذكور و اناث و شاه و گدا مگر آنكه راجع و آينده و حاضر باشد در مقام اقدس ربوبى مانند عبد ذليل منقاد مملوك خواه پيغمبر باشد خواه فرشته خواه بى‌پدر بدنيا آمده باشد خواه با پدر و همه از رحمت رحمانيّه خداوند موجود و مرزوق شده و هستند و نميشود مجانس و مماثل با او باشند تا بشود فرزند حقيقى او

جلد 3 صفحه 495

شوند و نيز مناسب نيست فرزند او خوانده شوند چون بنده و مملوك شباهتى بمولى و مالك ندارد و جسارت بمولى است اگر چنين نسبتى فرض شود لذا هيچ يك از كسانيكه مردم آنها را فرزند خدا خواندند از ملائكه و بشر هيچگاه مدّعى چنين نسبتى نشدند و همه معترف بعبوديت بوده و خواهند بود و خداوند تمام اهل آسمانها و زمين را احصاء و حصر و تعداد فرموده چون همه در حيطه تصرّف و قبضه قدرت اويند و بتمام ذوات و صفات و افعال و اقوال و حركات و سكنات آنها احاطه علميّه دارد مانند آنكه همه را تعداد فرموده و مردم روز قيامت در پيشگاه الهى حاضر ميشوند در حاليكه هر يك منفرد از همه كس و همه چيز است نه مالى دارد و نه اولادى و نه دوستى و نه ياورى و نه همّى جز همّ بخود و تحيّر در عاقبت امر خويش و انتظار فرمان الهى در باره او با آنكه جز خداوند فرما نفرمائى نيست حتى شفعاء هم بايد باذن او شفاعت كنند و از آثار ايمان بمبدء و معاد و بجا آوردن اعمال خيريّه آنستكه خداوند مودّت و محبّت آنها را در قلوب يكديگر جاى ميدهد بطوريكه همه همديگر را دوست دارند و همه امير المؤمنين عليه السّلام را از همه بيشتر دوست دارند چنانچه قمّى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه امير المؤمنين عليه السّلام در حضور پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نشسته بود پس آنحضرت فرمود اى على بگو خدايا مودّت مرا در دلهاى اهل ايمان قرار ده پس اين آيه نازل شد و عيّاشى ره از آنحضرت نقل نموده كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم دعا فرمود كه خدايا مودت على را در سينه‌هاى اهل ايمان قرار ده و هيبت و عظمت او را در سينه‌هاى اهل نفاق پس اين آيه نازل شد و در كافى از آنحضرت نيز اين معنى را كه تفسير ودّ بولايت امير المؤمنين عليه السّلام باشد نقل نموده و در مجمع از امام باقر عليه السّلام و جابر بن عبد اللّه نقل نموده كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بامير المؤمنين عليه السّلام فرمود بگو خدايا قرار ده براى من در نزد خود عهدى و قرار ده براى من در دلهاى اهل ايمان مودتى و او هر دو دعا را نمود پس اين آيه نازل شد و ظاهرا قسمت اوّلش راجع به آيه‌ لا يَمْلِكُونَ الشَّفاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً باشد كه در ضمن آيات سابقه اشاره بآن شد و خداوند قرآن را بلغت عرب نازل و قرائت آنرا بر حضرت ختمى مرتبت آسان فرمود تا بسهولت بتواند بشارت بدهد ببهشت و نعيم بى‌پايان آن اهل تقوى و پرهيزكارى را و بيم دهد از عذاب جهنم دشمنان شديد العداوة از اهل كفر

جلد 3 صفحه 496

و نفاق را چون لدّ جمع الدّاست كه بر دشمن سر سخت اطلاق ميشود و از ابن عباس نقل شده كه مراد قريشند و قمى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه مراد اصحاب جدل و خصومتند و در كافى و قمى ره از آنحضرت نقل نموده كه خداوند آسان فرمود بر زبان پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم اعلام نمودن ولايت امير المؤمنين عليه السّلام را به اهل ايمان پس بشارت داد ايشان را باو و انذار فرمود كفّار را كه مراد از قوما لدّا در اين آيه ميباشند و چه بسيار خداوند قبل از قريش و دشمنان امير المؤمنين عليه السّلام اقوامى را كه اهل اعصار سابقه بودند هلاك فرمود بانواع عذابها از خسف و غرق و حرق و غيرها پس نبايد آنها مطمئن بمهلت چند روزه باشند و نبايد پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و امير المؤمنين عليه السّلام متأثر از حال آنها باشند خداوند هر وقت بخواهد آنها را بجزاى اعمالشان خواهد رسانيد چنانچه پيشينيان آنها را بسزاى كردارشان رسانيد بطوريكه اثرى از آثار آنها باقى نماند آيا احساس ميكنى تو اى پيغمبر من و مى‌بينى يكنفر از آنها را يا ميشنوى آواز خفى و صحبتى از آنان كه در ميان باشد نه چنين است بلكه محو و نابود شدند در ثواب الاعمال و مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه هر كس مداومت بخواندن سوره مريم نمايد نميرد تا آنكه از جان و مال و اولاد بهره‌مند گردد و در آخرت از ياران حضرت عيسى باشد و بقدر ملك حضرت سليمان باو اجر داده شود اللهم وفقنا بمداومتها و الحمد للّه رب العالمين و صلى اللّه على محمد و آله الطاهرين.

جلد 3 صفحه 497

وَ كُلُّهُم‌ آتِيه‌ِ يَوم‌َ القِيامَةِ فَرداً (95)

تمام‌ ملائكه‌ و جن‌ و انس‌ محشور مي‌شوند و مي‌آيند ‌در‌ روز قيامت‌ ‌در‌ پيشگاه‌ احديت‌ تك‌ تك‌ و فرد فرد، بلي‌ ‌بعد‌ ‌از‌ بعث‌ و حشر و ورود ‌در‌ محشر مؤمنين‌ ‌از‌ جن‌ و انس‌ و ملائكه‌ ‌در‌ طرف‌ يمين‌ عرش‌ مجتمع‌ مي‌شوند و كفار جن‌ و انس‌ ‌در‌ طرف‌ يسار و ‌در‌ يك‌ ‌آن‌ قيامت‌ ‌بر‌ پا ميشود.

وَ ما أَمرُ السّاعَةِ إِلّا كَلَمح‌ِ البَصَرِ أَو هُوَ أَقرَب‌ُ نحل‌ ‌آيه‌ 79. و كلهم‌ مرجع‌ ضمير ‌هم‌ ملائكه‌ و جن‌ و انس‌ ذوي‌ العقول‌. آتيه‌ ‌يعني‌ ‌در‌ محضر پروردگار ‌براي‌ سؤال‌ و رسيدگي‌ بحساب‌ ‌هر‌ يك‌ و جزاي‌ عمل‌ ‌آنها‌.

يَوم‌َ القِيامَةِ ‌که‌ طول‌ پنجاه‌ هزار سال‌ ‌است‌.

تَعرُج‌ُ المَلائِكَةُ وَ الرُّوح‌ُ إِلَيه‌ِ فِي‌ يَوم‌ٍ كان‌َ مِقدارُه‌ُ خَمسِين‌َ أَلف‌َ سَنَةٍ معارج‌ آيه 4 فردا تنها منفرد ناصر و معيني‌ ندارند و خبر ‌از‌ حال‌ يكديگر ندارند، نه‌ پدر خبر ‌از‌ اولاد و نه‌ اولاد ‌از‌ پدر ‌هر‌ يك‌ بفكر ‌خود‌ هستند.

495

]

(آیه 95)- «و همه آنها روز رستاخیز تک و تنها در محضر او حاضر می‌شوند» (وَ کُلُّهُمْ آتِیهِ یَوْمَ الْقِیامَةِ فَرْداً).

بنابراین هم مسیح، هم عزیر، هم فرشتگان و هم تمامی انسانها مشمول این حکم عمومی او هستند با این حال چه نازیباست که فرزندی برای او قائل شویم و چه اندازه ذات پاک او را از اوج عظمت به پایین می‌آوریم.